Τι Είναι το Short-Term και το Long-Term Fuel Trim; | Γιατί Είναι Σημαντικά;

Η τεχνολογία στα αυτοκίνητα εξελίσσεται συνεχώς, και ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια που καθορίζουν την απόδοση, την οικονομία καυσίμου και τις εκπομπές ρύπων είναι η αναλογία καυσίμου-αέρα. Στην καρδιά αυτής της διαδικασίας βρίσκονται δύο σημαντικές έννοιες: το Short-Term Fuel Trim (SHRTFT) και το Long-Term Fuel Trim (LONGFT). Αν αυτές οι ορολογίες σου φαίνονται «τεχνικές» ή «δύσκολες», μην ανησυχείς! Σε αυτό το άρθρο θα τα εξηγήσουμε απλά και κατανοητά (ελπίζω).

Τι Είναι το Fuel Trim;

Το Fuel Trim είναι η διαδικασία με την οποία ο εγκέφαλος του αυτοκινήτου (ECU) προσαρμόζει την ποσότητα καυσίμου που ψεκάζεται στον κινητήρα, για να διατηρήσει τη σωστή αναλογία καυσίμου-αέρα. Η ιδανική αυτή αναλογία για τους περισσότερους βενζινοκινητήρες είναι 14.7 μέρη αέρα προς 1 μέρος καυσίμου (14.7:1).

Το πρόβλημα; Οι συνθήκες στον κινητήρα αλλάζουν συνεχώς:

•Ο κινητήρας μπορεί να είναι κρύος ή ζεστός.

•Το υψόμετρο και η θερμοκρασία επηρεάζουν την πυκνότητα του αέρα.

•Οι αισθητήρες του αυτοκινήτου μπορεί να παρουσιάσουν μικρές αποκλίσεις.

Για να διατηρηθεί η ιδανική αναλογία, το ECU παρακολουθεί τους αισθητήρες του κινητήρα (όπως τους αισθητήρες οξυγόνου) και κάνει μικρές διορθώσεις. Αυτές οι διορθώσεις χωρίζονται σε βραχυπρόθεσμες (Short-Term) και μακροπρόθεσμες (Long-Term).

Short-Term Fuel Trim (SHRTFT): Ο Άμεσος Ρυθμιστής

Το Short-Term Fuel Trim είναι σαν το “πρώτο αντανακλαστικό” του εγκεφάλου. Βασίζεται σε πραγματικό χρόνο στις μετρήσεις από τους αισθητήρες οξυγόνου και κάνει μικρές, γρήγορες διορθώσεις στην ποσότητα καυσίμου που εισέρχεται στον κινητήρα.

•Παράδειγμα: Φαντάσου ότι οδηγείς ένα Toyota Corolla στον δρόμο. Ξαφνικά, περνάς μέσα από έναν ανηφορικό δρόμο και ο κινητήρας χρειάζεται περισσότερη δύναμη. Το SHRTFT θα αντιληφθεί ότι το μίγμα είναι φτωχό (πολύς αέρας, λίγο καύσιμο) και θα προσθέσει καύσιμο άμεσα.

Οι τιμές του SHRTFT συνήθως κυμαίνονται από -10% έως +10%.

•Αν η τιμή είναι θετική (+), το ECU προσθέτει καύσιμο.

•Αν η τιμή είναι αρνητική (-), το ECU μειώνει καύσιμο.

Long-Term Fuel Trim (LONGFT): Ο Μακροπρόθεσμος Προσαρμοστής

Το Long-Term Fuel Trim είναι σαν τη “στρατηγική” του εγκεφάλου. Αν το SHRTFT παραμένει σταθερά θετικό ή αρνητικό για μεγάλο διάστημα, το LONGFT προσαρμόζεται για να αντισταθμίσει τη μακροπρόθεσμη τάση.

•Παράδειγμα: Στο ίδιο Toyota Corolla, ας πούμε ότι έχεις μια μικρή διαρροή αέρα στην πολλαπλή εισαγωγής (κάτι που συμβαίνει συχνά σε παλαιότερα αυτοκίνητα). Το SHRTFT θα συνεχίζει να κάνει θετικές διορθώσεις, αλλά αν το πρόβλημα παραμένει, το LONGFT θα αυξηθεί (π.χ., +15%) για να προσαρμόσει μόνιμα το μίγμα.

Οι τιμές του LONGFT κυμαίνονται από -20% έως +20%.

•Αν είναι πάνω από +20%, κάτι αναγκάζει τον κινητήρα να χρειάζεται περισσότερο καύσιμο (π.χ., διαρροή αέρα).

•Αν είναι κάτω από -20%, ο κινητήρας παίρνει περισσότερο καύσιμο από όσο χρειάζεται (π.χ., πρόβλημα με την πίεση καυσίμου).

Πώς Λειτουργούν Μαζί;

Το SHRTFT και το LONGFT συνεργάζονται. Σκέψου το SHRTFT ως τις άμεσες διορθώσεις και το LONGFT ως τη βάση που προσαρμόζεται με την πάροδο του χρόνου.

•Παράδειγμα 1: Σε ένα VW Golf 1.4 TSI, αν υπάρχει πρόβλημα με τον αισθητήρα οξυγόνου, το SHRTFT θα προσπαθεί συνεχώς να διορθώσει το μίγμα, και το LONGFT θα μετατοπιστεί θετικά ή αρνητικά.

•Παράδειγμα 2: Σε ένα Ford Focus Diesel, μια διαρροή αέρα θα προκαλέσει υψηλό LONGFT (π.χ., +20%) γιατί το σύστημα καυσίμου προσπαθεί να διορθώσει το φτωχό μίγμα.

Πότε Είναι Ένδειξη Προβλήματος;

•SHRTFT και LONGFT κοντά στο 0%: Το σύστημα λειτουργεί τέλεια.

•SHRTFT σε ακραίες τιμές (+/- 25%): Υπάρχει άμεσο πρόβλημα, π.χ., διαρροή αέρα ή κακός αισθητήρας.

•LONGFT σταθερά πάνω από +20% ή κάτω από -20%: Υπάρχει μόνιμο πρόβλημα, όπως:

•Διαρροή στην εισαγωγή.

•Πρόβλημα στην αντλία ή το φίλτρο καυσίμου.

•Δυσλειτουργία αισθητήρα (MAF, O2).

Πραγματικά Σενάρια από τον Δρόμο

1.BMW 320i με διαρροή αέρα:

Το SHRTFT είναι σταθερά +15% και το LONGFT αυξάνεται στο +20%. Το πρόβλημα εντοπίζεται σε φθαρμένο σωλήνα εισαγωγής αέρα.

2.Honda Civic με βουλωμένο φίλτρο καυσίμου:

Το LONGFT είναι σταθερά -15%, δείχνοντας ότι ο κινητήρας παίρνει πολύ καύσιμο λόγω περιορισμένης ροής αέρα.

3.Nissan Qashqai με κακό αισθητήρα MAF:

Το SHRTFT αυξομειώνεται συνεχώς και το LONGFT φτάνει στο +25%, δείχνοντας ότι ο αισθητήρας ροής αέρα δίνει λάθος δεδομένα.

Από ποιο/ποιά εξάρτηματα παίρνει ο εγκέφαλος τα δεδομένα ώστε να διορθώσει το μίγμα;

Ο εγκέφαλος του αυτοκινήτου (ECU) λαμβάνει δεδομένα από διάφορους αισθητήρες για να διορθώσει το μίγμα καυσίμου-αέρα. Οι βασικοί αισθητήρες που παρέχουν αυτές τις πληροφορίες είναι οι εξής:

1. Αισθητήρας Οξυγόνου (O2 Sensor / Lambda Sensor)

• Ρόλος: Μετρά την ποσότητα οξυγόνου στα καυσαέρια.
• Πώς βοηθά:
  • Ο αισθητήρας οξυγόνου στέλνει δεδομένα στην ECU για να προσδιορίσει αν το μίγμα καυσίμου-αέρα είναι φτωχό (πολύς αέρας) ή πλούσιο (πολύ καύσιμο).
  • Αν το μίγμα είναι φτωχό, το ECU αυξάνει το καύσιμο. Αν είναι πλούσιο, το μειώνει.
• Τοποθεσία: Συνήθως τοποθετείται στην εξάτμιση, πριν και μετά τον καταλύτη.

2. Αισθητήρας Ροής Αέρα (MAF Sensor – Mass Air Flow Sensor)

• Ρόλος: Μετρά τη μάζα του αέρα που εισέρχεται στον κινητήρα.
• Πώς βοηθά:
  • Η ECU χρησιμοποιεί τα δεδομένα του MAF για να καθορίσει πόσο καύσιμο χρειάζεται να προσθέσει στον αέρα που εισέρχεται.
  • Αν ο αισθητήρας είναι δυσλειτουργικός, μπορεί να προκαλέσει λανθασμένη αναλογία καυσίμου-αέρα.
• Τοποθεσία: Στον σωλήνα εισαγωγής αέρα, μετά το φίλτρο αέρα.

3. Αισθητήρας Θέσης Πεταλούδας (TPS – Throttle Position Sensor)

• Ρόλος: Μετρά τη θέση της πεταλούδας γκαζιού, δηλαδή πόσο είναι ανοιχτή.
• Πώς βοηθά:
  • Η ECU χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να προσαρμόσει το μίγμα καυσίμου-αέρα ανάλογα με την επιτάχυνση ή την επιβράδυνση.
  • Σε πλήρες άνοιγμα γκαζιού, χρειάζεται πλουσιότερο μίγμα για περισσότερη ισχύ.
• Τοποθεσία: Στη μονάδα πεταλούδας του γκαζιού.

4. Αισθητήρας Πίεσης στην Πολλαπλή Εισαγωγής (MAP Sensor – Manifold Absolute Pressure Sensor)

• Ρόλος: Μετρά την πίεση του αέρα μέσα στην πολλαπλή εισαγωγής.
• Πώς βοηθά:
  • Η ECU υπολογίζει την ποσότητα αέρα που εισέρχεται στον κινητήρα, ιδιαίτερα σε κινητήρες χωρίς MAF.
  • Βοηθά να προσαρμοστεί το μίγμα σε διαφορετικές συνθήκες, όπως υψόμετρο ή φορτίο.
• Τοποθεσία: Στην πολλαπλή εισαγωγής.

5. Αισθητήρας Θερμοκρασίας Αέρα Εισαγωγής (IAT Sensor – Intake Air Temperature Sensor)

• Ρόλος: Μετρά τη θερμοκρασία του αέρα που εισέρχεται στον κινητήρα.
• Πώς βοηθά:
  • Ο ζεστός αέρας είναι λιγότερο πυκνός και περιέχει λιγότερο οξυγόνο, ενώ ο κρύος είναι πιο πυκνός. Το ECU χρησιμοποιεί τα δεδομένα αυτά για να προσαρμόσει την ποσότητα καυσίμου.
• Τοποθεσία: Συνήθως κοντά στον MAF ή στην πολλαπλή εισαγωγής.

6. Αισθητήρας Θερμοκρασίας Ψυκτικού Υγρού (ECT Sensor – Engine Coolant Temperature Sensor)

• Ρόλος: Μετρά τη θερμοκρασία του κινητήρα μέσω του ψυκτικού υγρού.
• Πώς βοηθά:
  • Κατά την εκκίνηση με κρύο κινητήρα, το ECU εμπλουτίζει το μίγμα για να διευκολύνει την καύση.
  • Όταν ο κινητήρας φτάσει στη θερμοκρασία λειτουργίας, το ECU μειώνει το καύσιμο για οικονομία.

7. Αισθητήρας Κρούσης (Knock Sensor)

• Ρόλος: Ανιχνεύει ανεπιθύμητες κρούσεις (knocking) στον κινητήρα.
• Πώς βοηθά:
  • Αν υπάρξουν κρούσεις λόγω φτωχού μίγματος, η ECU εμπλουτίζει το καύσιμο για να προστατεύσει τον κινητήρα.

Συνεργασία Αισθητήρων

Όλοι οι παραπάνω αισθητήρες συνεργάζονται:

• Ο MAF/MAP και ο IAT καθορίζουν πόσος αέρας μπαίνει στον κινητήρα.
• Ο O2 Sensor ελέγχει το αποτέλεσμα της καύσης και “διορθώνει” το μίγμα.
• Ο TPS και ο ECT δίνουν πληροφορίες για τις ανάγκες του κινητήρα ανάλογα με τις συνθήκες λειτουργίας.

Παράδειγμα 

• Σε ένα Toyota Yaris 1.3L, ο αισθητήρας οξυγόνου ανιχνεύει πλούσιο μίγμα. Η ECU μειώνει το καύσιμο (αρνητικό SHRTFT). Αν το πρόβλημα επιμένει, η ECU χρησιμοποιεί δεδομένα από τον MAF και τον MAP για να διορθώσει το LONGFT.

Συμπέρασμα

Το SHRTFT και το LONGFT είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του κινητήρα. Με την κατάλληλη παρακολούθηση και ανάλυση, μπορείς να εντοπίσεις προβλήματα προτού εξελιχθούν σε σοβαρές βλάβες. Είτε οδηγείς ένα μικρό Toyota, είτε ένα πολυτελές BMW, αυτές οι παράμετροι δουλεύουν ασταμάτητα για να εξασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία του κινητήρα σου.

Θυμήσου: Μια μικρή ένδειξη στο διαγνωστικό μπορεί να σου γλιτώσει χρήματα και ταλαιπωρία μακροπρόθεσμα. Αν έχεις απορίες ή θέλεις βοήθεια, ρώτα έναν ειδικό ή κάνε έναν έλεγχο στο διαγνωστικό εργαλείο σου!