🔧 Πώς παράγονται τα λάδια κινητήρων;

Τα λάδια του κινητήρα είναι σαν το αίμα για το αυτοκίνητό σου: κυκλοφορούν συνεχώς, λιπαίνουν, καθαρίζουν και προστατεύουν τον κινητήρα από φθορά. Κι όμως, οι περισσότεροι οδηγοί δεν γνωρίζουν τι ακριβώς βάζουν στο αυτοκίνητό τους. Στο άρθρο αυτό θα σου εξηγήσω με απλό τρόπο:

• Πώς φτιάχνονται τα λάδια
• Τι σημαίνει 5W-40, 0W-20 και τα λοιπά «ιερογλυφικά»
• Ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στους τύπους λαδιού
• Γιατί τα υβριδικά αυτοκίνητα θέλουν «νερό» αντί για λάδι (λέμε τώρα)
• Και ποια πρότυπα πρέπει να κοιτάς πριν αγοράσεις

Τα λάδια κινητήρων (λιπαντικά) δημιουργούνται από δύο βασικά συστατικά:

1. Βασικά λάδια (base oils)

Αποτελούν περίπου το 70–90% του συνολικού όγκου. Μπορεί να είναι:

• Ορυκτά (από απόσταξη πετρελαίου)
• Συνθετικά (χημικά τροποποιημένα ή πλήρως συνθετικά μόρια)
• Ημι-συνθετικά (μίγμα των δύο)

Υπάρχει μια ταξινόμηση από το API (American Petroleum Institute) σε 5 κατηγορίες:

• Group I: βασικά ορυκτά
• Group II: βελτιωμένα ορυκτά
• Group III: υδροϊσομερωμένα ορυκτά – συχνά προωθούνται ως “συνθετικά”
• Group IV: πλήρως συνθετικά (PAO – Polyalphaolefins)
• Group V: εστέρες και ειδικά πρόσθετα

2. Πρόσθετα (additives)

Αυτά δίνουν στο λάδι τις τελικές του ιδιότητες. Περιλαμβάνουν:

• Αντιοξειδωτικά – για σταθερότητα σε υψηλές θερμοκρασίες
• Καθαριστικά (detergents) – για να μην σχηματίζονται λάσπες
• Διασκορπιστικά (dispersants) – για να παραμένουν οι ακαθαρσίες σε αιώρηση
• Βελτιωτικά ιξώδους (VI improvers) – ρυθμίζουν τη ροή σε θερμοκρασίες
• Αντιτριβικά (ZDDP, MoDTC) – προστασία μεταλλικών επιφανειών

🧪 Τι σημαίνουν τα ιξώδη (π.χ. 5W-40, 0W-20) και πώς τα “παίρνει” το λάδι

Τα λάδια κινητήρων κατατάσσονται με βάση το ιξώδες τους, δηλαδή πόσο “παχύρευστα” ή “λεπτόρρευστα” είναι.

➤ Τι σημαίνει το 5W-40;

Αυτός ο αριθμός έχει δύο μέρη:

• Το “5W”: αφορά τη συμπεριφορά σε χαμηλές θερμοκρασίες (W = Winter).
• Το “40”: δείχνει τη συμπεριφορά σε υψηλές θερμοκρασίες, π.χ. όταν δουλεύει ο κινητήρας στους 100°C.

📌 Όσο μικρότερος ο αριθμός, τόσο πιο λεπτό είναι το λάδι στη συγκεκριμένη θερμοκρασία.

➤ Πώς το λάδι “παίρνει” το ιξώδες του;

Τα βασικά λάδια έχουν φυσικό ιξώδες. Για να αλλάξει η συμπεριφορά τους:

• Προστίθενται βελτιωτικά ιξώδους (VI improvers): μακριές πολυμερείς αλυσίδες που “ξεδιπλώνονται” με τη θερμότητα, κάνοντας το λάδι πιο παχύρευστο όταν ζεσταίνεται, αντί να γίνεται υπερβολικά λεπτό.

Έτσι, ένα λάδι 5W-40 δεν είναι “ένα μόνο ιξώδες”, αλλά ένα πολυβάθμιο λάδι που αλλάζει ιδιότητες με τη θερμοκρασία.

📌 Ένα πρακτικό παράδειγμα:

• 0W-20 → λεπτό σαν νερό στον παγετό, λεπτό και στον κινητήρα (π.χ. σε Toyota Hybrid)
• 10W-60 → παχύ και κρύο και ζεστό (π.χ. σε αγωνιστικά ή παλιά μοτέρ με φθορές)

⚙️ Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε 5W-40, 0W-20 και τα υπόλοιπα;

Η επιλογή λαδιού επηρεάζει:

• Την εκκίνηση στον κρύο κινητήρα
• Την κατανάλωση καυσίμου
• Την προστασία από φθορά
• Τη διάρκεια ζωής του ίδιου του λαδιού

❗Άρα: Δεν υπάρχει “καλύτερο λάδι” – υπάρχει σωστό για τον κινητήρα.

🔋 Γιατί τα υβριδικά μοντέλα χρησιμοποιούν 0W-20 ή 0W-15;

Οι λόγοι είναι καθαρά τεχνικοί και λειτουργικοί:

1. Πολλές ψυχρές εκκινήσεις

Οι υβριδικοί κινητήρες σβήνουν και ξεκινούν συνεχώς.
Άρα το λάδι πρέπει να ρέει αμέσως, ακόμα κι αν ο θερμικός κινητήρας έχει “παγώσει” ενώ κινείται το όχημα με ρεύμα.

2. Απαλό προφίλ λειτουργίας

Ο βενζινοκινητήρας στους υβριδικούς δουλεύει σε χαμηλά φορτία. Δεν υπάρχουν μεγάλα θερμικά ή μηχανικά φορτία – άρα δεν χρειάζεται πολύ παχύρευστο λάδι.

3. Μείωση κατανάλωσης και εκπομπών

Λάδια όπως το 0W-20 μειώνουν τις εσωτερικές τριβές → μικρότερη κατανάλωση, λιγότερες εκπομπές CO₂.

4. Προδιαγραφές WLTP & Euro 6d

Οι κατασκευαστές πρέπει να περάσουν αυστηρούς κύκλους εκπομπών – η επιλογή λεπτόρρευστου λαδιού είναι αναγκαία, όχι απλά σύσταση.

📌 Παράδειγμα:
Toyota Hybrid 1.8L (Prius, Corolla, C-HR) → μόνο 0W-16 ή 0W-20 επιτρέπεται από το εγχειρίδιο.

*WLTP = Worldwide Harmonized Light Vehicles Test Procedure

Είναι ο νέος κύκλος μετρήσεων κατανάλωσης και ρύπων για τα αυτοκίνητα, που αντικατέστησε τον παλιό NEDC.
Πιο ρεαλιστικός, περιλαμβάνει:

• Γρήγορες επιταχύνσεις

• Υψηλότερες ταχύτητες

• Περισσότερη διάρκεια

• Ζεστές και κρύες εκκινήσεις

👉 Άρα, τα αυτοκίνητα πρέπει να αποδώσουν χαμηλή κατανάλωση και εκπομπές σε δύσκολες συνθήκες.

⚠️ Πότε δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε λεπτό λάδι

🔧 1. Σε φθαρμένους ή παλιούς κινητήρες

Όταν ο κινητήρας έχει “αρπάξει χιλιόμετρα”, παρουσιάζει:

• Μεγαλύτερα διάκενα στα έμβολα/κυλίνδρους
• Φθαρμένα ρουλεμάν και εκκεντροφόρους
• Πιθανές διαρροές στις τσιμούχες ή τις βαλβίδες

👉 Αν βάλεις λεπτό λάδι, τότε:

• Μπορεί να περάσει στους θαλάμους καύσης → καίγεται → καπνός και κατανάλωση λαδιού
• Δεν θα δημιουργεί επαρκές φιλμ λίπανσης σε θερμοκρασία λειτουργίας
• Δεν καλύπτει σωστά τις ανοχές → φθορά αυξάνεται

🧯 2. Σε κινητήρες με υψηλές θερμοκρασίες λειτουργίας

Οδηγείς συχνά με ρυμούλκα; Σε ανηφόρες με A/C ανοιχτό; Σε χώρες με υψηλές θερμοκρασίες;
→ Τότε χρειάζεσαι λάδι με μεγαλύτερη προστασία σε θερμότητα, όπως 10W-40 ή 5W-50.

🛞 3. Σε sport χρήση, trackdays, tuning

Οι υπερτροφοδοτούμενοι ή βελτιωμένοι κινητήρες παράγουν:

• Πολύ περισσότερη θερμότητα
• Υψηλότερες πιέσεις

👉 Εκεί, ένα 0W-20 απλώς δεν επαρκεί.
Χρειάζεσαι 10W-60 ή 5W-50, με σταθερό ιξώδες ακόμη και σε 120+ °C.

💧 4. Σε κινητήρες που στάζουν ή καίνε λάδι

Λεπτό λάδι = αυξάνεται το “λάδι που λείπει”.
Η χρήση παχύτερου λαδιού μπορεί να μειώσει τις απώλειες, προσωρινά, μέχρι την επισκευή.

❗ Παράδειγμα:

Ένας 1.4 MPI Golf με 250.000 χλμ:
📌 Αν το εγχειρίδιο έλεγε 5W-30, πρακτικά ίσως να δουλεύει καλύτερα με 10W-40 ή ακόμα και 15W-40 σε θερμό κλίμα και βαριά χρήση.

🧭 Ταξινόμηση λαδιών ανά κινητήρα και χρήση

✍️ Τι να προσέχεις πάντα:

1. Ακολούθησε το εγχειρίδιο – είναι πάντα η βάση!
2. Μην αλλάζεις σε πιο λεπτό από το προβλεπόμενο.
3. Αν επιλέγεις πιο “παχύ”, να έχεις λόγο: παλαιότητα, κατανάλωση, θερμότητα.
4. Έλεγξε αν έχεις φίλτρο DPF (σε diesel) → Χρειάζεσαι λάδι με προδιαγραφή low SAPS (ACEA C1, C2, C3).

*🔍 Τι σημαίνει “Low SAPS”;

Το ακρωνύμιο SAPS σημαίνει:

• S: Sulphated  (θειική)

• A:  Ash (τέφρα)

• P: Phosphorus (φώσφορος)

• S: Sulphur (θείο)

➡️ Αυτά τα συστατικά προέρχονται από ορισμένα πρόσθετα λαδιού.
➡️ Αν συσσωρευτούν σε φίλτρα DPF ή τριοδικούς καταλύτες, τα φράζουν ή τα καταστρέφουν.

🔧 Άρα:

• Low SAPS = Λάδι με μειωμένα τέτοια συστατικά, ώστε να μην “μπουκώνει” το DPF και να προστατεύει τα aftertreatment συστήματα.